تصور کنید سر ظهر در پیاده‌رو در حال قدم زدن هستید و بوی غذایی خوشمزه شما رو به سمت یک اغذیه‌ای نسبتا کثیف می‌کشونه. دلتون پیش ساندویچ‌های اونجاست ولی صدایی از درون به شما می‌گه که اینجا غذا نخورید. سرانجام بعد از جدال بین عقل و دلتون، به حرف دلتون گوش می‌کنید و وارد اغذیه‌ای می‌شوید و یک دل سیر غذا می‌خورید. بعد از ساعتی دچار حالت تهوع، سرگیجه یا دل‌درد می‌شوید. بله، درسته! شما دچار مسمویت غذایی شده‌اید. مسمومیت غذایی، بیماری است که بعد از خوردن غذای آلوده، فاسد و سمی به وجود می‌آید و فرد را دچار حالت تهوع، اسهال، سردرد، دل‌درد، تب و سرگیجه می‌کند. کودکان، افراد میان‌سال و زنان باردار بیشتر در معرض ابتلا به مسمومیت غذایی هستند. هم‌چنین بروز مسمومیت در افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف‌تر است یا به یک بیماری مزمن مثل دیابت مبتلا هستند، بیشتر از سایرین است.
علائم مسمومیت غذایی
با اینکه انواع مسمومیت‌های غذایی، علائم متفاوتی دارند، اما به طور کلی دارای بعضی ویژگی‌های مشترک هستند. مسمومیت غذایی معمولا شامل حداقل سه مورد از این موارد است: گرفتگی شکم، اسهال، استفراغ، از دست دادن اشتها، تب، ضعف، حالت تهوع و سردرد. این علائم ممکن است از چند ساعت تا چند روز بعد از خوردن غذا ظاهر شود و چند روز طول بکشد. هم‌چنین ممکن است مسمومیت موجب کم‌آبی بدن و خشک شدن دهان و گلو شود. در موارد نادری هم دوبینی چشم و تاری دید از علائم مسمومیت غذایی هستند.
کامپیلوباکتر
مسمومیت غذایی انواع مختلفی دارد که هرکدام از مواد غذایی خاصی منتقل می‌شود و علت آن باکتری، ویروس و انگل است که در اینجا به چند نوع از آنها اشاره خواهیم کرد. کامپیلوباکتر یکی از باکتری‌های رایج در مسمومیت‌های غذایی است که سیستم گوارشی را دچار مشکل می‌کند و ممکن است تا دوهفته طول بکشد. این باکتری از طریق گوشت ذبح شده به روش غیربهداشتی و نامناسب، گوشت نیم‌پز، سبزیجات آلوده، شیر و آب به بدن منتقل می‌شود. اگر سیستم ایمنی بدن شخص مبتلا، ضعیف بوده و دچار بیماری‌هایی از جمله ایدز و سرطان باشد، باید در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کند. برای بهبود این نوع از مسمومیت بهتر است شخص مبتلا زنجبیل مصرف کند تا باکتری‌ها از بین برود.
سالمونلا
یکی دیگر از باکتری‌هایی مسمومیت غذایی، سالمونلا است که در مرغ و تخم‌مرغ وجود دارد. گرچه این باکتری بیشتر در مرغ وجود دارد، اما ممکن است در سایر حیوانات هم باشد. بنابراین هرنوع حیوانی را که با آن در تماس هستید، زنده یا مرده بشویید و تا جایی که امکان دارد، نگذارید حیوان خانگی به آشپزخانه بیاید. هم‌چنین ممکن است از سبزیجات آلوده این باکتری وارد بدن شود، بنابراین قبل و بعد از دست زدن به میوه و سبزیجات حتما دستان خود را با صابون بشویید. شخصی که دچار این مسمومیت است، معمولا به مدت یک هفته اسهال، گرفتگی شکم و تب دارد. یکی دیگر از علائم این نوع مسمومیت به خصوص در کودکان، کم‌آبی بدن است که در صورت شدت داشتن، خطرناک است و باید به پزشک مراجعه شود. معمولا این باکتری بعد از چند روز بدون درمان دارویی از بین می‌رود و فرد مبتلا باید آب از دست رفته بدن خود را جبران کند. اما در بعضی موارد باکتری وارد روده شده باشد باید با دارو درمان شود.
مسمومیت ماهی
مسمومیت ماهی، همان‌طور که از اسمش پیداست، از خوردن ماهی‌های آلوده به سموم جلبک مرجانی به وجود می‌آید که حدود 50 هزار نفر در سال مبتلا به این مسمومیت می‌شوند. این مسمومیت اغلب از ماهی‌های نواحی گرمسیری منتقل می‌شود و با پختن یا فریز کردن از بین نمی‌رود. برای جلوگیری از ابتلا به این مسمویت، حتما باید از نوع ماهی و محلی که صید شده است، مطمئن شوید. معمولا ماهی‌های بزرگ از آب‌های کم‌عمق مناطق گرمسیری موجب این نوع از مسمومیت می‌شوند.
مسمومیت غذایی در کودکان
مسممومیت غذایی در کودکان معمولا با تب، اسهال و استفراغ همراه است و به همین خاطر مشکل اصلی در مسمومیت کودکان، از دست رفتن آب بدن است. به همین خاطر والدین باید تا حد امکان به کودکان مایعات دهند تا کم‌آبی بدنشان جبران شود. اولین اقداماتی که والدین در این شرایط باید انجام دهند این است که دمای بدن کودک را بسنجند تا مطمئن شوند که تب ندارد. سپس مدفوع کودک را مرتب تحت نظر داشته باشند و در صورت وجود خون، حتما به پزشک مراجعه کنند. برای جبران آب از دست رفته بدن آنها، از محلول مایع درمانی ORS استفاده کنند.
مسمومیت غذایی در بارداری
در دوره بارداری، سیستم ایمنی بدن نسبت به حالت معمول ضعیف‌تر است و به همین خاطر ممکن است نسبت به انگل‌ها، ویروس‌ها و برخی مواد شیمیایی عکس‌العمل نشان دهد. یکی از رایج‌ترین مسمومیت‌های غذایی در دوران بارداری لیستریوزیس است که از باکتری لیستریا به وجود می‌آید. زنان باردار سیزده برابر بیشتر از سایر افراد امکان ابتلا به این باکتری را دارند. این باکتری معمولا در گوشت‌های آماده مثل هات‌داگ و گوشت‌های سرد مثل انواع ژامبون‌ها وجود دارد. البته انواع غذاهای دریایی و لبنیات هم ممکن است حاوی این باکتری باشند مخصوصا اگر پاستوریزه نباشند. ممکن است زنان باردار مبتلا به این مسمومیت، علائم خاصی در بدن خود مشاهده نکنند اما این باکتری می‌تواند به جنین آسیب بزند و موجب نابینایی و تشنج شود. به همین خاطر زنان باردار در این دوران حساس باید تا حد امکان از مصرف لبنیات پاستوریزه نشده، کالباس و سوسیس خودداری کنند و در صورت بروز هرگونه علائم مسمومیت، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند.
راههای پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی
بهترین روش پیشگیری از مسمومیت غذایی، طریقه صحیح پخت و رعایت نکات بهداشتی در غذاست. همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، ممکن است مرغ و تخم‌مرغ موجب مسمومیت شوند به همین دلیل باید آنها را کامل پخت، اگر این غذاها کامل پخته نشود ممکن است موجب مسمومیت شوند. هم‌چنین ماهی خام، سوشی و سبزیجات هم می‌تواند عامل مسمومیت غذایی باشد. برای پیشگیری از آن، باید از فروشگاه‌های معتبر ماهی تهیه کنید و سبزیجات رو کامل بشویید. شیر و سایر محصولات لبنی غیرپاستوریزه هم مسمومیت ایجاد می‌کند.
درمان مسمومیت غذایی
با رعایت چند نکته ساده در این دوره، می‌توانید روند بهبود خود را سرعت ببخشید. از آنجایی که مسمومیت غذایی معمولا با حالت تهوع همراه است، بهتر است در این مدت غذاهای سفت و جامد نخورید و بعد از بهتر شدن حالت تهوع، غذاهای ساده مانند نان، برنج و موز شروع بخورید. از خوردن غذاهای چرب، سرخ‌شده، شیرین و تند خودداری کنید. هم‌چنین به خاطر از دست رفتن آب بدن، خوردن مایعات برای جبران آن توصیه می‌شود، البته نوشینی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و نوشابه برای مسمومیت مضر هستند. بعضی از مواد غذایی هم به خاطر خاصیت ضدباکتریایی و ضدمیکروبی برای درمان مسمومیت غذایی مفید هستند از جمله ماست، زنجبیل، لیمو، دانه شنبلیله و سرکه سیب. برای درمان مسمومیت غذایی مانند همه بیماری‌های دیگر، استراحت لازم است. بنابراین سعی کنید در مدت بیماری استراحت کامل داشته باشید. قبل از خوردن غذا حتما دست خود را با آب و صابون بشویید و ظرف‌ها را با آب گرم استریل کنید.
منبع:ریحون